Το φύλο είναι ο πρώτος τρομοκράτης
Πριν ακόμα γεννηθώ, δηλαδή, τριανταένα χρόνια περίπου πριν, η μητέρα μου δεν είχε κάνει υπερηχογράφημα, αλλά όλοι ήταν σίγουροι για το φύλο του μωρού. Δεν υπήρχε σχεδόν καμία αμφιβολία για το ότι θα ήταν αγόρι γιατί η εγκυμοσύνη ήταν πολύ δύσκολη, ειδικά τους τελευταίους μήνες. Όταν γέννησε η μητέρα μου και ο γιατρός βγήκε και είπε στον πατέρα μου «να σου ζήσει η κόρη» ο πατέρας μου αναρωτήθηκε «και ο γιος τι έγινε;». Ο γιατρός του απάντησε «έρχεται και ο γιος…». Σ’ αυτή τη συζήτηση εγώ δεν ήμουνα παρών, μου την μετέφεραν έπειτα από πολλά χρόνια, αλλιώς θα τους έλεγα «καλά τρελοί είσαστε ή μου κάνετε πλάκα;! Εδώ είναι ο γιος…Για κοιτάξτε πιο καλά!».
Μεγαλώνοντας έμαθα ότι το να είσαι γιος, αγόρι, άντρας δεν είναι και τόσο απλό. Για να εισέλθεις σ’ αυτόν τον «προνομιακό» χώρο, ένα χώρο που προφυλάσσει τα σύνορά του καλύτερα από τα σύνορα οποιασδήποτε χώρας, διαθέτοντας την πιο ισχυρά εδραιωμένη μορφή εξουσίας, πρέπει να έχεις τα κατάλληλα προσόντα (τα λεγόμενα αρχίδια) και βέβαια να μπορείς να το αποδείξεις, φυσικά όχι επιδεικνύοντάς τα! αλλά ακολουθώντας ένα σύνολο από κανόνες, θεσμούς και ήθη καθιερωμένα από τη φύση και τον άνθρωπο με τις ευλογίες του θεού. Σύμφωνα λοιπόν με αυτούς τους κανόνες, τους θεσμούς και τα ήθη, η ταυτότητα που πρέπει να επιδείξεις για να εισέλθεις σ’ αυτόν τον «προνομιακό» χώρο, είναι η αρρενωπότητα. Όσο πιο καλά μπορείς να επιδείξεις την αρρενωπότητά σου ακολουθώντας τους κανόνες, τόσο πιο πολύ γιος, αγόρι, άντρας γίνεσαι. Τόσο πιο μακριά βρίσκεσαι από το να χαρακτηριστείς γυναικούλα, κατίνα, αδερφή κτλ.
Όταν όμως όλες αυτές οι συμπεριφορές που πλαισιώνουν την αρρενωπότητα δε σου κάνουν, τότε τι γιος, τι αγόρι, τι άντρας είσαι;! Και όταν δε διαθέτεις ούτε «αρχίδια» για να επιδείξεις, τότε τελικά τι είσαι;! Όχι για σένα, αλλά για τους άλλους, (δηλαδή, πώς θα σε αναγνωρίσουν οι άλλοι;). Αφού επικοινωνούμε μέσα από εικόνες και συμπεριφορές, για να υποστηριχθεί και να επικοινωνηθεί μια έννοια ή μια υπόσταση, πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον το μίνιμουμ από μια εικόνα ή μια συμπεριφορά κοινώς αναγνωρίσιμη.
Χρησιμοποιούμε για την επικοινωνία μας κατασκευές που υπήρχαν πριν από εμάς. Πολλές από αυτές τις ανατρέπουμε, ή έστω το προσπαθούμε, γιατί δε μας κάνουν, δε μας χωράνε όλες. Όμως για να ανατραπεί μια κατασκευή πρέπει να είναι ορατή. Για παράδειγμα διαθέτοντας την «εικόνα» του άντρα μπορείς να επιδείξεις θηλυκότητα ή αρρενωπότητα ανάλογα πόσο αντέχεις ή όχι, να ξεπεράσεις τα όρια. Όμως όσο και αν τα ξεπεράσεις έχεις την «ασφάλεια» της πιο αδιαμφισβήτητης κατασκευής: της βιολογίας (του φύλου σου). Ένας θηλυπρεπής άντρας δεν είναι μάλλον όσο αποδεκτός θα ήταν ένας αρρενωπός άνδρας, αλλά παραμένει να είναι αυτός. Από την άλλη μεριά, μια αρρενωπή γυναίκα είναι λιγότερη αποδεκτή, καθώς διεκδικεί το «προνόμιο» της αρρενωπότητας, αλλά παραμένει να είναι αυτή.
Όλοι έχουμε φίλους, που όταν μας χτυπούν την πόρτα τους και ρωτάμε από τη χαραμάδα: «ποιος είναι;», απαντούν (γιατί είναι προφανές) «Εγώ». Πράγματι, αναγνωρίζουμε ότι είναι «εκείνος» ή «εκείνη».
Μέχρι και την εφηβεία η διεκδίκηση της ορατότητάς μου με οδήγησε στην υιοθέτηση μιας αρρενωπής συμπεριφοράς και ρόλων εντελώς αποδεκτών, έως και απαραίτητων από το υπάρχον κοινωνικοπολιτικό σύστημα, προκειμένου να κατηγοριοποιηθώ και να κοινωνικοποιηθώ ως άντρας. Συμπεριφορά και ρόλους βάσει των οποίων μεγαλώνει ένα αγόρι για να μπορεί στο μέλλον να διαιωνίσει την εξουσία που κληρονόμησε από τον πατέρα του και τον παππού του. Συμπεριφορά και ρόλους που αν τους υιοθετήσει ένα κοριτσάκι επιβραβεύεται γιατί θεωρείται δυναμικό παιδί, αρκεί βέβαια αυτή η συμπεριφορά να μη συνεχιστεί και πολύ μετά την εφηβεία. Μη ξεχνάμε ότι ο προορισμός της γυναίκας είναι άλλος…
Έπειτα, άρχισε για μένα η εποχή της συνειδητοποίησης, η αναγνώριση και η σημασία της αναπαραγωγής της κυρίαρχης mainstream αρρενωπότητας και η «γνωριμία» με το φεμινισμό. Ήταν μια διαδικασία επαναπροσδιορισμού, αυτοκριτικής και απόρριψης, αρκετά επώδυνη και βίαιη. Η αυστηρή κριτική και συχνά η απόρριψη της αρρενωπότητας από τα φεμινιστικά κινήματα και το λεσβιακό/γυναικείο χώρο, έναν αυστηρά οριοθετημένο χώρο, σε μια πρώτη επαφή μού δημιούργησε αρκετές εσωτερικές συγκρούσεις και ενοχές για συμπεριφορές και στάσεις που σχετίζονται με την αρρενωπότητα, έστω και αν υπήρχε μια αποστασιοποίηση από την κυρίαρχη μάτσο αρρενωπότητα. Συχνά η ταύτιση της αρρενωπότητας μόνο με κάτι αρνητικό δεν αφήνει περιθώρια έκφρασης κάποιας άλλης μορφής της και επαναπροσδιορισμού του περιεχομένου της, στα υποκείμενα που θέλουν να εκφραστούν επιτελώντας μια αρρενωπή συμπεριφορά.
Η Judith Halberstam, στο βιβλίο της «Female Masculinity», αναλύοντας την butch και FTM αρρενωπότητα στο κεφάλαιο «Butch/FTM Border Wars» παρουσιάζει την ιστορία του λεσβιακού φεμινισμού και την αντιπαράθεσή του στους FTM τρανσέξουαλς. Αναφέρεται στο «A Posttranssexual Manifesto» της Sandy Stone, η οποία δείχνει πως η Janice Raymond και άλλες φεμινίστριες τη δεκαετία του ’70 και του ’80 έβλεπαν τους FTM τρανσέξουαλς ως φαλλοκράτες πράκτορες που προσπαθούσαν να διεισδύσουν σε έναν αποκλειστικά γυναικείο χώρο. Και πως, πρόσφατα ακόμα, μερικές λεσβίες εναντιώνονται στους FTM τρανσέξουαλς χαρακτηρίζοντας τους ως προδότες και ως γυναίκες που έγιναν ο εχθρός. Στο «Stone Butch Blues» o-η (he-she) Jess Goldberg έρχεται σε σύγκρουση με τη femme φεμινίστρια σύντροφό του-της, Theressa, σχετικά με τους αποδεκτούς τύπους της θηλυκής αρρενωπότητας, όπου η Theressa του-της λέει «Είσαι γυναίκα» και o-η Jess απαντάει «Είμαι αυτός–αυτή (he-she) και αυτό είναι διαφορετικό». O-H Jess προσπαθεί να πει στη σύντροφό του-της ότι δεν είναι λεσβία με την έννοια του όρου που τον χρησιμοποιεί η Theressa. Η Halberstam υποστηρίζει ότι η διάκριση που έχει γίνει από τις butch κατά τη διάρκεια των τελευταίων είκοσι χρόνων μεταξύ λεσβιακής και θηλυκής αρρενωπότητας έχει εξαρτηθεί από τη διαφοροποίηση των ταυτοτήτων που βασίζονται στη διάκριση ανάμεσα στο gender (κοινωνικό φύλο) και στο sex (βιολογικό φύλο).
Στο «Stone Butch Now» ο-η (he-she) Jay προσπαθεί να ορίσει τη διαφορά μεταξύ του να είσαι Stone Butch και FTM τρανσέξουαλ: «Ως Stone Butch μπορείς να έχεις μια αίσθηση του χιούμορ σχετικά με την έλλειψη αποδοχής σου από τον κόσμο. Ως FTM τρανσέξουαλ, ωστόσο, χάνεται αυτή η αίσθηση του χιούμορ. Καταστάσεις που είναι αστείες ξαφνικά γίνονται τραγικές». Το να διαχωρίζει ο-η Jay την «κατηγορία» των FTM τρανσέξουαλ από την «κατηγορία» των Stone Butch είναι σαν να αποδίδει στις butch θηλυκότητα και στους FTM αρρενωπότητα. Με βάση αυτήν την κατηγοριοποίηση, όπως παρατηρεί η Halberstam, δημιουργείται και μια διαφοροποίηση ανάμεσα σε λεσβίες και butch, χωρίς να αποκλείεται η λεσβιακή αρρενωπότητα, φτάνοντας τελικά στην αναγνώριση πολλών τύπων αρρενωπότητας.
Στο ντοκιμαντέρ «Boy, I am» η Halberstam υποστηρίζει ότι η αρρενωπότητα συνεπάγεται το μισογυνισμό (…that’s my feeling, no masculinity without misogyny somewhere around because of the world where we are living…). Όμως σε ποια αρρενωπότητα αναφέρεται η Halberstam; Στη λεσβιακή αρρενωπότητα, την FTM αρρενωπότητα, την gay αρρενωπότητα; Ή μήπως μόνο η μάτσο αρρενωπότητα είναι η «κακή»; Όταν ασκείται κριτική στην αρρενωπότητα γίνεται ανεξάρτητα του υποκειμένου που τη φέρει ή υπάρχουν και «ελαφρυντικά»; Δηλαδή ακόμα και η αρρενωπότητα που μπορεί να φέρει ένα υποκείμενο που αυτοπροσδιορίζεται ως γυναίκα συνδέεται με το σεξισμό και το μισογυνισμό ή απαλλάσσεται λόγω του «φύλου» της; Και αν δεχτούμε ότι δεν υπάρχει καμία διάκριση/διαφορά, τότε κάθε υποκείμενο που εκφράζεται με μια αρρενωπή συμπεριφορά συνδέεται άμεσα με το σεξισμό και το μισογυνισμό; Πιστεύω πως αν δεχτούμε την παραπάνω άποψη της Halberstam, δεν υπάρχει λόγος για περαιτέρω ανάλυση της αρρενωπότητας. Έτσι τα πράγματα είναι πολύ απλά, αφού αρρενωπότητα = σεξισμός και μισογυνισμός, τότε ας καταστείλουμε κάθε μορφή της και κάθε έκφρασή της.
Η Halberstam στο «Female Masculinity» υποστηρίζει ότι το πραγματικό πρόβλημα σχετικά με τη λεσβιακή και την
transgender αρρενωπότητα προέρχεται από τον τρόπο που γίνεται αντιληπτή η διαβαθμισμένη αναπαράσταση της
αρρενωπότητας ως εξής:
Androgyny<->Soft Butch<->Butch<->Stone Butch<->Transgender Butch<->FTM
Not Masculine------------------------------------------------------------------Very Masculine.
Σύμφωνα λοιπόν με αυτήν την τοποθέτηση η αρρενωπότητα γίνεται αποδεκτή ανάλογα με το υποκείμενο που τη φέρει. Έτσι η αρρενωπότητα μιας Butch μπορεί να είναι αποδεκτή ενώ όταν πρόκειται για την αρρενωπότητα ενός άντρα (FTM) τα κριτήρια γίνονται πιο αυστηρά και η αποδοχή περιορίζεται. Βέβαια σ’αυτήν τη διαβαθμισμένη αναπαράσταση δεν αναφέρεται η gay και straight αρρενωπότητα αλλά μάλλον τοποθετείται έπειτα από τους FTM.
Με βάση την εμπειρία μου δε θα έλεγα ότι η παραπάνω τοποθέτηση απέχει και πολύ από την πραγματικότητα. Ως butch λεσβία η αρρενωπότητά μου ήταν αποδεχτή, τουλάχιστον στο λεσβιακό χώρο, χωρίς να κινδυνεύω τόσο άμεσα να χαρακτηριστώ ως σεξιστής ή μισογύνης. Στη συνέχεια, η FTM «ταυτότητά» μου και η χρησιμοποίηση του αρσενικού γένους και του αρσενικού ονόματος άλλαξαν τα δεδομένα με αποτέλεσμα τον επαναπροσδιορισμό των σχέσεων και του τρόπου κοινωνικοποίησής μου. Δεν υποτιμώ την ανάγκη ύπαρξης γυναικείων και λεσβιακών χώρων σε μια κοινωνία όπου η ανδρική κυριαρχία, η ματσίλα και ο σεξισμός δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια έκφρασης της θηλυκότητας ως κάτι αυτόνομο και ισότιμο. Όμως, άλλο το να αναγνωρίζεται και να καταστέλλεται ο σεξισμός και ο μισογυνισμός και άλλο να αντιμετωπίζεται κάθε μορφή και έκφραση της αρρενωπότητας με προκατάληψη. Ο σεξισμός, ο μισογυνισμός και η βία δεν είναι μόνο «προνόμιο» της ανδρικής αρρενωπότητας. Ούτε αρρενωπότητα σημαίνει μόνο σκληρότητα, βία, σεξισμό και μισογυνισμό.
qvzine 4 -- αρρενωπότητες
2010 -- Anti-Copyright -- Reproduce at will