Συνεντευξη Billy Roisz billy roisz/gnu vienna/austria Η Billy Roisz ειδικεύεται στη χρήση feedback video και στη διάδραση εικόνας και ήχου. Χρησιμοποιώντας οθόνες, κάμερες, βιντεομίκτες και ένα αυτοσχέδιο βίντεοσυνθεσάιζερ για ζωντανή παραγωγή εικόνας, υπολογιστή και πικάπ για την παραγωγή μουσικής. Ακολουθεί η συνέντευξη που μας έδωσε κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ Electrograph και της παραμονής της στην Αθήνα. -Γιατί είσαι γνωστή ως "Gnu"; Έδωσα στον εαυτό μου αυτό το όνομα το 1999 όταν άρχισα να δουλεύω ως dj σε ένα κλαμπ στη Βιέννη. Έψαχνα για ένα μικρό όνομα. Και τότε είχα τα μαλλιά μου μαζεμένα σε δύο κότσους που έμοιαζαν με τα κέρατα του γκνου. Μου άρεσαν και τα ζώα πολύ, και το γκνου ήταν ένα ζώο με τρία μόνο γράμματα(πέντε στα ελληνικά). Από την άλλη είναι και τα αρχικά Gnu is Not Unix, το ελεύθερο λειτουργικό του λίνουξ. -Πότε άρχισες να ασχολείσαι με όλα αυτά που κάνεις; Για πολύ καιρό, από το 1993 μέχρι το 1998, ήμουν σε μία ομάδα που έκανε θέατρο δρόμου. Ήταν αφηρημένο θέατρο, με τα σώματα καλυμμένα με κάλτσες, και μουσική. Έμοιαζε με κινούμενα γλυπτά που αυτοσχεδίαζαν σε μία ειδική μουσική. -Έτσι πήρες μέρος και στις δράσεις που έγιναν για την υποστήριξη του Publix Theatre Caravan (1); Δεν ήμουν μέρος της ομάδας, αλλά ήξερα αυτούς που ήταν στο Publix Theatre. Κατά τη διάρκεια των παραστάσεων της ομάδας μας που ονομαζόταν Visplastica, πολλές φορές δανειζόμουν τη βιντεοκάμερα και τραβούσα. Επειδή πάντα με ενδιέφεραν οι πειραματικές ταινίες και τα κόμικς, άρχισα να φτιάχνω μικρές ταινίες κινουμένων σχεδίων χρησιμοποιώντας αντικείμενα πάνω στο τραπέζι της κουζίνας μου, έκανα πολλά αντίγραφα φωτογραφιών, και μετά τα φιλμογραφούσα το ένα μετά το άλλο, και άλλα τέτοια. Μετά άρχισα να δουλεύω στο club Rhiz (2) ως σερβιτόρα, και εκεί γίνονταν πολλές συναυλίες πειραματικής μουσικής. Άρχισα να δουλεύω και ως dj και να έρχομαι σε επαφή με πολλούς ανθρώπους που είχαν σχέση με τη μουσική σκηνή. Έτσι έφτιαξα τα πρώτα μου βίντεο για κάποιους μουσικούς. Έδωσα μια ταινία μου σε ένα φεστιβάλ και την πήραν και άρχισα με αυτό τον τρόπο. Επίσης, το 1998 ερωτεύτηκα τον Ντίτερ (3) και αρχίσαμε να πειραματιζόμαστε μαζί. Αλλά κάνω πολλά πράγματα και με άλλους μουσικούς, περισσότερο με άντρες αλλά και με γυναίκες. -Με τι ασχολείσαι ακριβώς; Και με βίντεο και με ήχο; Ασχολούμαι και με το βίντεο και με την παραγωγή ήχου. Άρχισα να φτιάχνω δική μου μουσική πριν απο δύο χρόνια, όταν μία μικρή δισκογραφική εταιρεία μου ζήτησε να φτιάξω ένα βίντεο. Η δουλειά αυτή ήταν πολύ καλή. Πριν από ένα χρόνο περίπου φτιάξαμε ένα συγκρότημα μαζί με μία άλλη γυναίκα. Λεγόμαστε Silly και έχουμε κάνει μερικές συναυλίες μαζί. -Ποια τεχνική χρησιμοποιείς για να φτιάξεις τα βίντεο σου; Όταν άρχισα να παίζω ζωντανά σε συναυλίες είχα έτοιμο το υλικό μου και απλά έπαιζα την κασέτα. Αλλά αυτό δεν με ικανοποιούσε απόλυτα. Άρχισα να ψάχνω για κάποιο εξοπλισμό που θα μπορούσα να τον χρησιμοποιήσω επί σκηνής, αλλά όχι υπολογιστή, γιατί εκείνη την εποχή δεν ήμουν τόσο καλή στο χειρισμό του και τα προγράμματα για την επεξεργασία του βίντεο σου επιτρέπουν να κάνεις πολύ ωραία πράγματα αρκεί να ξέρεις να τα χειρίζεσαι καλά. Έτσι μου ήρθε η ιδέα για αυτό που κάνω τώρα: Χρησιμοποιώ παλιούς μείκτες βίντεο και βάζω το ηχητικό σήμα στο video input. Aυτός είναι ο ένας τρόπος. Επίσης χρησιμοποιώ μια κάμερα και γράφω το feedback, δηλαδή φιλμογραφώ την οθόνη και χρησιμοποιώ τα εφέ του βίντεο-μίξερ σαν εργαλεία ζωγραφικής. Μπορώ έτσι να την ζωγραφίζω και να κάνω διάφορα πράγματα. Και η ιδέα γι' αυτό ήρθε όταν είδα μία συναυλία της Sachiko M (4), η οποία κάνει το ίδιο με το ηχητικό σήμα και σκέφτηκα ότι αυτό θα μπορούσε να γίνει και στο βίντεο. Επίσης δουλεύω και με τον Hauf που χρησιμοποιεί το οπτικό σήμα για κάποιες παραγωγές. -Τι παράγεται πρώτα, η εικόνα ή ο ήχος; Πρώτα είναι ο ήχος. Ένα μέρος της εικόνας παράγεται από τον ήχο. Υπάρχει όμως και εικόνα χωρίς τον ήχο. Είναι ένα μίγμα. Σε αυτό το ντουέτο με τον Boris Hauf (5) το οπτικό σήμα χρησιμοποιείται για να παράγει ήχο, δεν είναι ξεκάθαρο τι παράγεται πρώτο. Είναι σαν την κότα με το αυγό. Είναι ένα κύκλωμα. Βάζω τον ήχο στο input του βίντεο και κανονικά παράγει γραμμές και επίσης αν χρησιμοποιείς πολύ υψηλά ηχητικά κύματα παράγει πολύ μικρές γραμμές, σίγουρα επηρεάζει. -Γιατί διάλεξες αυτή τη μορφή τέχνης; Κι εγώ αναρωτιέμαι πολλές φορές. Δεν ξέρω ακριβώς γιατί. Το Electrograph (6) ήταν πολύ αυστηρά ηλεκτρονικό. Όλοι εκτός από εμάς έπαιζαν μόνο κομπιούτερ. Αλλά επίσης συνεργάζομαι με μουσικούς που δεν είναι τόσο απόλυτα ηλεκτρονικοί, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι πειραματικοί. Για μένα η σκηνή δεν είναι ομοιογενής. Το πείραμα δεν χρειάζεται να καταλήγει κάπου. Αν κάνεις το ίδιο πράγμα συνέχεια γίνεται βαρετό γι΄αυτό προσπαθείς να κάνεις διαφορετικά πράγματα. Παράγεται μία φόρμα αλλά αυτή η φόρμα αλλάζει κάθε φορά. -Πώς βλέπεις το γεγονός ότι αντιμετωπίζεσαι διαφορετικά εξαιτίας του φύλου σου; Περισσότερο αντιμετωπίζομαι διαφορετικά γιατί είμαι video artist στον ηχητικό χώρο. Σε πολλές περιπτώσεις είναι και το φύλο μου. Αλλά πολύ συχνά αρκετοί μουσικοί δεν θέλουν να κάνουν το κομμάτι του βίντεο. -Είναι αλήθεια ότι πολύ λίγες γυναίκες κάνουν ήχο; Είναι λίγες αλλά επίσης υπάρχουν πολλά φεστιβάλ όπως το Electrograph, στα οποία είμαι η μόνη γυναίκα. Αλλά υπάρχουν και άλλες γυναίκες. Δεν ξέρω γιατί αλλά οι διοργανωτές δε νοιάζονται γι' αυτό το θέμα. Τουλάχιστον ο διοργανωτής θα έπρεπε να φροντίζει γι' αυτό. Υπάρχουν πολλές γυναίκες. Αλλά επικεντρώνονται στα μεγάλα ονόματα. Υπάρχουν και γυναίκες που είναι πολύ γνωστές. Αν έχεις ένα φεστιβάλ με 10 καλλιτέχνες εύκολα οι πέντε μπορούν να είναι γυναίκες. Και αν υπάρχουν περισσότερες γυναίκες καλλιτέχνες στα φεστιβάλ θα επηρεάσουν και περισσότερες γυναίκες να φτιάξουν μουσική. Τώρα η σκηνή φαίνεται αντρική. Ενώ οι γυναίκες μπορούν να γίνουν πιο ορατές. Έχει να κάνει με τα είδωλα και επίσης με τα τεχνικά θέματα. Είναι το ίδιο πράγμα με την εκπαίδευση. Στη Βιέννη έχει ενδιαφέρον το ότι οι περισσότεροι video artists είναι γυναίκες και αυτό επίσης απαιτεί τεχνολογικές γνώσεις. Είναι πιο δύσκολο να πας σε κάποιον άντρα και να του πεις "Συγνώμη, δεν καταλαβαίνω, μπορείς να μου εξηγήσεις;", και σίγουρα έχει να κάνει και με αυτή την πλευρά της τεχνολογίας. Το Lulluby (7) είναι σαφώς πιο διαχωρισμένο, οι γυναίκες βίντεο, οι άντρες μουσική. Δεν ήταν προγραμματισμένο έτσι. Η τελευταία μας παράσταση ήταν πριν από δύο χρόνια και θα εμφανιστούμε στον Καναδά στα τέλη Οκτωβρίου. Αλλά το Lulluby είναι κάτι πολύ ξεχωριστό. Χρησιμοποιήσαμε μία λευκή οθόνη στην οποία εμφανίζονται πολύ μικρά πράγματα, κοιτάς έναν τοίχο και βλέπεις κάτι αστεράκια στα μάτια σου -είναι πολύ μινιμαλιστικό. Επίσης, στη μουσική χρησιμοποιώ πολύ αυτές τις λούπες και τις επαναλήψεις και φωνές, αντρικές και γυναικείες. Δεν ξέρω αν μία γυναίκα θα μπορούσε να φτιάξει κάτι με τόσο θόρυβο όπως το κομμάτι που έπαιξε ο Λάσσε. -Πότε άρχισες να χρησιμοποιείς την τεχνολογία; Πήρα μία κάμερα και άρχισα να πειραματίζομαι και όταν γνώρισα τον Dieter, που ήταν πολύ καλός χρήστης των υπολογιστών, αγόρασα έναν υπολογιστή και ήταν πολύ εύκολο γιατί πραγματικά μπορεί να εξηγεί πολύ καλά. -Με τι άλλο ασχολείσαι στην καθημερινή σου ζωή; Με αυτό ασχολούμαι επαγγελματικά, όχι συνέχεια αλλά από καιρό σε καιρό. Επίσης, γι΄αυτή τη χρονιά έπιασα μία δουλειά που θα την κάνω από το σπίτι: είναι μία έρευνα για τη γυναικεία κατάθλιψη μετά το διαζύγιο. Ειδικά στη Βιέννη υπάρχει μεγάλο ποσοστό γυναικών που υποφέρουν από κατάθλιψη μετά το χωρισμό. Ασχολούμαι πολύ και με την κόρη μου, που τώρα βρίσκεται στην εφηβεία της και έχει πολύ ενδιαφέρον.
------------------------------------- Σημειώσεις: 1 Publix Theatre Caravan: Θεατρικό πολιτικό καραβάνι. Το καλοκαίρι του 2001 περιηγήθηκε ανά την Ευρώπη ενάντια στις απελάσεις μεταναστών και υπέρ της ελευθερίας της μετακίνησης. Οι ακτιβιστές του καραβανιού έπαιξαν σε διάφορα μέρη, χρησιμοποιώντας θεατρικές και πολιτικές μεθόδους καθώς και τακτικές των ανεξάρτητων μέσων πληροφόρησης για να θίξουν θέματα μετανάστευσης, παγκοσμιοποίησης και την ευρωπαϊκή πολιτική απελάσεων. Μετά τη σύνοδο κορυφής στη Γένοβα η διαδρομή του Καραβανιού τερματίστηκε απότομα, εξαιτίας της άριστης συνεργασίας αυστριακών και ιταλικών διωκτικών αρχών, με τη σύλληψη 25 μελών του καραβανιού που κρατήθηκαν 3 εβδομάδες ,ενώ το κίνημα αλληλεγγύης υπέρ τους δυνάμωνε. 2 Club Rhiz: Μπαρ στη Βιέννη, βιομηχανικής αισθητικής. 3 dieb13: http://dieb13.klingt.org 4 Sachiko M: Η Sachiko M δραστηριοποιείται ως sampler player από το 1994. Νωρίς στην καριέρα της συμμετείχε στα κινήματα σάμπλερς όπως αυτά των cut-up και "plunderphonic" (ή "plagiaristic"). Το '98, με μία δραστική στροφή, ξεκίνησε την επαναστατική μέθοδο την οποία χρησιμοποιεί ακόμη, ελέγχοντας τους εσωτερικούς δοκιμαστικούς τόνους των σάμπλερς. Το 2000 κυκλοφόρησε το Sine Wave Solo, την ακραία σόλο ηχογράφησή της που αποτελείται αποκλειστικά από sine κύματα, με το οποίο αποτέλεσε το κέντρο του ενδιαφέροντος της διεθνούς σκηνής. Από τότε δραστηριοποιείται σε διάφορα πρότζεκτ. Η ριζοσπαστική της στάση συνεχώς προκαλεί ενδιαφέρον και πολλές συζητήσεις. http://www.japanimprov.com/sachikom/ 5 Boris Hauf: http://hauf.klingt.org/bio/index.html 6 Electrograph: φεστιβάλ καινοτόμου ήχου στην Αθήνα http://www.electrograph.gr 7 My kingdom for a lullaby: Πρόκειται για μία προσπάθεια να συνδεθούν η ηλεκτρονική μουσική και τα αφηρημένα οπτικά που παράγονται ζωντανά στο μέγιστο δυνατό βαθμό, χωρίς να είναι ούτε μία τυπική συναυλία ούτε όμως και μία μουσική βίντεο-περφόρμανς - στόχος είναι να συσχετιστούν με αυτοσχεδιαστικό τρόπο, χωρίς ιεραρχία μεταξύ των οπτικών καλλιτεχνών και των μουσικών. Τόσο σε εννοιολογικό όσο και σε τεχνολογικό επίπεδο, ό,τι κάνει οποιοδήποτε μέλος της ομάδας έχει άμεση επίδραση μέσα στο σύνολο αυτό σε αυτό που κάνουν οι άλλοι. Όσον αφορά το οπτικό, το my kingdom for a lullaby είναι ένας συνδυασμός προκατασκευασμένου υλικού βίντεο, (το οποίο είχε τις ρίζες του σε βασικούς ήχους που δημιουργήθηκαν από τους μουσικούς) και των ζωντανών οπτικών/βίντεο αποσπασμάτων μουσικής που ακούγονται στην κάθε παράσταση. Πρόκειται για πραγματικό ζωντανό πείραμα στο οποίο συμμετέχουν οι video artists: Michaela Grill and Billy Roisz και οι μουσικοί: Christof Kurzmann (G3, clarinet, theremin) και Martin Siewert (guitar, lapsteel, electronics).
Φώτο: Η Sachiko M. επί το έργω. |